SSS

TME probleminin yaygınlığı nedir?
TME rahatsızlıkları erkeklerde de görülmesine rağmen çoğunlukla bayanlarda görülmektedir. Bunun nedeninin hormon farklılığından olduğu düşünülmektedir. TME rahatsızlığı, birçok faktöre bağlı olarak meydana gelir, ama temelde “stres” bu rahatsızlığa neden olan en önemli faktördür. Diş gıcırdatma (bruksizm) ve diğer yaşam koşulları gibi nedenlerle beraber stressin artması da TME rahatsızlığına neden olabilir.

TME rahatsızlığı ile karşılaşan özel bir yaş grubu var mıdır?
TME rahatsızlığına 25-30 yaşlarından sonra daha sık rastlanılır. Bu rahatsızlık yaşlandıkça daha az görülür. Bir gerçek de yaşlı ve dişsiz hastalarda nadiren TME rahatsızlığına rastlanmasıdır.

TME rahatsızlığı ile karşılaşan nüfus yoğunluğu nedir?
Epidemiyolojik çalışmalar göstermiştir ki (yabancı çalışmalarda) şehirli nüfusun %70’inden fazlası bu rahatsızlığı çekmektedir.

TME rahatsızlığında hastalar ne hisseder? Gerçekte bu, ne kadar ciddidir?
Hastalar genellikle yüz, baş, kulak ağrısından şikâyetçi olurlar. Çiğneme hareketlerini ağrı nedeni ile tam yapamayabilirler. Ağzı tam açamayabilirler veya kapatırken sıkıntı çekerler ve de alt çenenin yan taraf doğru hareketlerini tam yapamazlar. Bazı hastalar ense ve/veya omuz ağrıları çekebilirler. Genellikle çene eklemi bölgesinde çene hareketleri sırasında sesler oluşur. Bazı hastalar yemek yeme, konuşma ve hatta gülme sırasında bile ciddi ağrılar çekebilir. Bu ağrılar hastanın sosyal yaşamını ciddi boyutta etkiler.

TME rahatsızlığına neler neden olabilir, bu problem ailesel midir?
TME rahatsızlığı ailesel olmayabilir. Dişlerdeki kapanış bozuklukları, önceden çekilmiş daimi dişler, hatalı uygulanmış restorasyonlar TME rahatsızlıklarının ana nedenlerindendir. Travmatik yaralanmalar, ağız içindeki çok uzun süreli işlemler bu rahatsızlığı tetikleyebilir. Bu sorunlar eklem içindeki kıkırdak dokunun zarar görmesine, eklem yapılarının birbirinden ayrılmasına neden olurlar. Örneğin Dünya “Sosisli sandviç yeme” yarışması eski şampiyonu “yeme egzersizi” sırasında çene eklemini yaralamış, bu nedenle hem ağzını normalin ancak %25’i kadar açabilecek duruma gelmiş hem de yarışmadan çekilmiştir.

TME rahatsızlıklarının çeşitleri nelerdir?
Çene ekleminin iç yapılarındaki uyum bozuklukları ve sert yapıları destekleyen yumuşak dokulardaki elastikiyetin bozulması en sık rastlanan problemlerdir. Çene hareketi sırasında ortaya çıkan sesler de eklem başı ile eklem diski (menüsküs) arasındaki uyumsuz çalışma sonucu ortaya çıkar. Ayrıca eklem yapısı içerisinde yer alan yumuşak dokularda bazı hastalıkların olması da çene hareketlerini ağrılı bir şekilde engelleyebilir.

Stres ile TME rahatsızlığı arasındaki ilişki nedir?
Stres, büyük şehirlerde yaşayan insanlarda karakteristik olarak en sık rastlanan problemlerden biridir. Diş gıcırdatma (bruksizm) problemi de günlük stresin bir sonucu olarak da oluşabilir. Gün içinde yaşanan stres gece uykusu sırasında dişlerin sıkılmasına neden olur.

Bruksizm genellikle 3 evrede oluşur:

1. Uyumaya başlandığı anda
2. Uyanmaya yakın dönemde
3. Rüya görme döneminde

Gece bu şekildeki diş sıkma problemi sabah kalkıldığında çiğneme kaslarında aşırı derecede yorgunluğuna neden olur. Bu da gün içinde çene ağrısı olarak kendini gösterir. Buna miyofasiyal ağrı denir ve bu da TME rahatsızlığının bir çeşididir.

Önlemleri nelerdir?
Diyet açısından:
Çene eklemi konusunda hepimizin dikkatli olması gerekir. Yüzyılımızda yemek porsiyonları oldukça büyük. Büyük porsiyonların ağza girip çiğnenmesi de ayrıca zordur. Ağzın çok açılarak ve tamamen doldurularak çiğneme işleminin gerçekleştirilmesi çene eklemi üzerinde oldukça olumsuz sonuçlar doğurabilir. Bu yüzden yemek yerken lokmalar ağza küçük parçalar halinde alınmalıdır. Ne de olsa küçük lokmalar da büyükler kadar tat vermektedir! Diyet desteği olarak alınacak “glukozamin” hem kıkırdak yapıyı güçlendirecek hem de iyileşme sürecini hızlandıracaktır.

Fiziksel korunma:
İçeceklerde kullandığımız ve yemeye çalıştığımız buz küpleri yerine rendelenmiş veya kar şeklindeki buzu tercih edebiliriz. Ayrıca havuç gibi sert yiyecekleri ısırmak yerine rendeleyerek yemek daha iyi bir tercih olur.

Ağız içi aparey (özellikle akşamları hasta bilinçsizce dişlerini sıkıyorsa)
Bilimsel araştırmalar göstermektedir ki bruksizmi durduracak kesin bir yöntem yoktur. Ancak semptomları ağız içinde kullanılacak bir aparey yardımı ile hafifletilebilir.

TME rahatsızlığının işaretleri ve semptomları neler olabilir?
Semptomlar, eklem bölgesindeki “klik” sesi ve çene veya yüz kaslarındaki ağrıdır. Temelde iki çeşit ağrı oluşur. Birincisi belli bir alana odaklanan keskin kas ağrısıdır. İkincisi ise eklem bölgesindeki enflamasyon sonucunda oluşan ve eklem çevresindeki yaygın ağrıdır.

TME rahatsızlıkları nasıl tedavi edilir?
TME rahatsızlıkları da diğer rahatsızlıklarda olduğu gibi problemin nedenine yönelik olarak tedavi edilir. Bunun için TME rahatsızlığının nedeni tam olarak anlaşılmalıdır ki, tedavisi de buna yönelik olsun. Diğer bir deyişle doğru teşhis ile doğru tedavi uygulanırsa sorunlar giderilebilir. Örneğin hasta şikayetleri herhangi bir dental işlemden sonra oluşmuş ise, bu dental işlem TME rahatsızlığını tetiklemiş olabilir. Problemin giderilmesi için de uygulanan dental girişimin sorgulanması gerekir.
Hastada bruksizm varsa bunun tedavisi uygun ağız içi apareyler veya splintlerle yapılır. Eklem içerisinde enflamasyon ve de buna bağlı olarak çenenin kapalı kilitlenmesi söz konusu ise o zaman eklem bölgesinin içerisine steroid veya başka ilaçlar enjekte edilebilir.

Bir veya birkaç diş eksikliğine bağlı olarak oluşan sorunlarda ise eksik veya çekilmiş dişlerin yerlerinin kaplamalar (köprüler), hareketli protezler veya implantlarla düzeltilmesi çözüm olabilir.

Ancak dental bozukluklara, malokluzyona bağlı TME rahatsızlıklarının ve bruksizmin tedavi edilmesi için buna neden olan faktörlerin ortadan kaldırılması esastır. Bu kapsamda hastanın yaşı ne olursa olsun ortodontik tedavi ile temel sebepler ortadan kaldırılabilir.

TME rahatsızlıkları ne kadar sürede iyileşir?
Cildimizdeki yaraların birkaç günde iyileştiğini biliyoruz. Değişik dokulardaki iyileşme süreleri farklılık gösterir. Sinir dokularının iyileşmesi en uzun süre alan iyileşmedir. TME bölgesindeki iyileşme en az 2 ay sürer, yani TME tedavisi 2 aydan çok daha uzun sürer. Çene ekleminin iyileşmesi ilgili kıkırdak yapı ve kaslarla ilgilidir. Bu da uzun süre alır.

TME rahatsızlıkları iyileştikten sonra tekrar oluşur mu?
Bu, rastlanmayan bir durum değildir. Öncelikle TME rahatsızlığına neden olan faktörün ortadan kaldırılıp kaldırılmamasına ve bunun nasıl yapıldığına bağlıdır.

TME rahatsızlıkları ilerleyen dönemde ne çeşit problemlere neden olabilir?
Hastalar, sosyal yaşamdan kopacak kadar kronik ve ciddi ağrılar çekebilir. Çene hareketlerindeki fonksiyon kısıtlamaları hastaları depresyona sokabilir.

TME rahatsızlıkları daha ciddi problemlere yo açar mı?
Hastaların genelde en çok sordukları soru, sonrasında yeme, gülme ve konuşma fonksiyonlarında daha kötü bir durumla karşılaşır mıyım? Tedaviler kaybolan fonksiyonu yeniden kazanmayı ve rahatsızlıktan kurtulmayı amaçlamaktadır. Çene hareketlerinde şiddetli ağrı ve hareket kısıtlaması varsa hasta bir uzmana başvurmalıdır.

TME probleminden şüphelenen bir kimse ne yapmalıdır?
Rahatsızlık ve semptomların fark edilmesinden sonraki 2 hafta içinde bunlar kaybolmuyorsa profesyonel desteğe ihtiyaç var demektir.

Teşhis yöntemleri var mıdır?
Klinik muayene, TME probleminin hangi kasları etkilediğini ortaya çıkarır. Aynı zamanda durumun okluzyon (diş kapanışı) ile ilişkisini saptamaya da yarar. En genel yöntem TME ve dişlerin röntgen görüntüleridir. Ayrıca eklem bölgesindeki yapıların ve çiğneme kaslarının incelenmesinde MR taraması da gerekebilir.